Tyrol po polsku

Na tej stronie dokumentujemy polskie ślady historyczne i artystyczne,  sportowe,  współpracy (miasto partnerskie) oraz współczesne ciekawostki jak również  wszelkie inne polskie akcenty.

Ślady historyczne i artystyczne

XVI wiek

W kościele dworskim w Innsbrucku znajduje się na najstarszy ślad, którym jest posąg (1516) piastowskiej księżniczki Cymbarki mazowieckiej (1393-1429) babki cesarza  Maksymiliana I. Księżniczka ta jest interesującą postacią historyczną, która znana jest jako legendarna Cecylia Żelaznoręka, gdyż podobno rękoma gniotła orzechy, wbijała gwoździe i łamała podkowy. Ta ciekawa postać stała się  też tematem przewodnim jednych z zajęć Pszczółek i rozważań na temat jej posągu.

(?) Wytropić ślady bytności w Innsbrucku Jana Dantyszka.

XVII wiek

W Innsbrucku znajdują się też obrazy namalowane przez polskiego malarza Marcina Teofilowicza, który w latach 1626-1637 mieszkał w tym mieście:

  • W zbiorach tyrolskiego Muzeum Krajowego Ferdinandeum (niem. Tiroler Landesmuseum Ferdinandeum) znajduje się sześć obrazów autorstwa Teofilowicza oraz dwie repliki namalowane w późniejszym okresie. Znajduje się tam między autoportret z lat młodzieńczych (około 1590, widoczny na zdjęciu, z którego link prowadzi do źródła zdjęcia) oraz późniejszy portret (być może również autoportert, 1631). Jako, że ekspozycja muzealna się zmienia, obrazy nie zawsze są wywieszone i dostępne.
  • Prywatna Kaplica Mariacka (niem. Marienoratorium) obok kościoła dworskiego (niem. Hofkirche) (1627) – obrazy ścienne oraz sufitowe, dzięki uprzejmości kustosza udało nam się zwiedzić kaplicę,
  • Kościół Serwitów (niem. Servitenkirche) – obrazy ołtarzowe na głównym i bocznym ołtarzu: w ołtarzu głównym obraz przedstawiający zaślubiny Matki Boskiej ze św. Józefem (1628) oraz w ołtarzu bocznym (?), jak również portrety Heleny von Spiess (lata 1620) i Hippolytusa Guarinoni (lata 1620),
  • W klasztorze OO. Kapucynów (niem. KapuzinerklosterKlausurtrakt, 1. OG) znajdują się trzy obrazyśw. Antoniego z Padwy, św. Feliksa z Kantalicjo oraz św. Tomasza z Olery. Dzięki uprzejmości pani archiwistki udało nam się zwiedzić klasztor.
  • Kościoł OO. Jezuitów (niem. Jesuitenkirche) (1627) – fresk na kopule kościoła,  nie zachowany.

Przed wejściem do Hotelu pod Złotym Orłem (niem. Hotel Goldener Adler), jednego z najstarszych budynków w Innsbrucku i jednego z najstarszych hoteli w Europie, umieszczona jest marmurowa tablica (widoczna z boku, link prowadzi do źródła zdjęcia) upamiętniająca pobyty w mieście najznamienitszych i dostojnych gości. Widnieje tam między innymi wygrawerowany napis „1638 Szambelanowie Książąt z Polski”  (niem.  “Kammerherren d. Prinzen von Polen”).

XIX wiek

W twierdzy Kufstein znajduję się od 1965 tablica pamiątkowaKu czci polskich bojowników walczących za wolność ojczyzny więźniów Kufsteinu w latach 1837-1850. Tablicę ufundowała Polska Rzeczpospolita Ludowa„. (?) Więcej informacji na ten temat można znaleźć m.in. w opracowaniu Tomasza Szuberta nt. Polscy więźniowie w twierdzy Kufstein w XIX wieku.

W archiwum Uniwersytetu w Innsbrucku można znaleźć też informacje o licznych polskojęzycznych studentach z okresu zaborów i nie tylko.

XX wiek

Na cmentarzu żołnierskim w Amras oraz cmenatrzu w Hall in Tirol znajdują się kamienne krzyże-pomniki upamiętniają przede wszystkim polskie ofiary hitlerowskiego reżimu. Można tam znaleźć również liczne metalowe krzyże na imiennych i bezimmiennych grobach Polaków (więcej informacji).

27 czerwca 1988 roku gościł w Innsbrucku Jan Paweł II. Papież odprawił mszę św. na stadionie Bergisel, a po niej modlitwę Anioł Pański, spotkał się z dziećmi w Eisstadion, oraz odprawił uroczyste nabożeństwo maryjne w bazylice Wilten, po czym został oficjalne pożegnany na lotnisku. Informacja o tym wydarzeniu znajduje się w budynku na trybunach, a przed głównym wejściem na teren skoczni znajduje się tablica pamiątkowa, płaskorzeźba z wizerunkiem papieża wraz tablicą pamiątkową znajduje się w kościele klasztornym w dzielnicy Wilten (niem.: Stifftwilten). Inną pamiątkę związaną z polskim papieżem można odnaleźć w tyrolskim Hallu. W tamtejszej mennicy została wybita srebrna moneta  okolicznościowa (500 szylingów) upamiętniająca wizytę papieża w Wiedniu (1983). Monetę tą można obejrzeć w muzeum mennicy (w gablocie oznaczonej numerem 5 audioguide, wbrew podpisowi papież nie odwiedził Innsbrucka w 1983 lecz tylko raz w 1988).

Sportowe reprezentacje

Polscy zawodnicy pojawiali się na różnych zawodach organizowanych w Innsbrucku.

  • Zimowe Igrzyska Olimpijskie
    • W 1964 Polskę reprezentowało 51 zawodników w 8 dyscyplinach, z których najwyższe miejsce, czwarte zajęła Irena Pawełczyk w saneczkowych jedynkach kobiet (więcej…).
    • 1976 Polskę reprezentowało 56 zawodników w 9 dyscyplinach i tym razem najwyższym zdobytym miejscem było szóste miejsce hokeistów (więcej…).
  • Zimowe Igrzyska Paraolimpijskie
    • W 1984 polska ekipa zdobyła 13 medali (3, 2, 8) zajmując 9-te miejsce w klasyfikacji medalowej. Złote medale w biegach narciarskich zdobyli Marian Niedźwiadek na 5km i 10km oraz Barbara Chmielecka, Jolanta Kochanowska, Henryka Sadowska w sztafecie 3x5km (więcej…).
    • W 1988 polska ekipa zdobyła 8 medali (1, 1, 6) zajmując 9-te miejsce w klasyfikacji medalowej. Złoty medal zdobył Marcin Kos w biegach narciarskich na 15km, a na 5km był drugi (więcej…).
  • Zimowe Igrzyska Olimpijskie Młodzieży
    • W 2012 obecnych było 19 zawodników, z których Aleksandra Karpuziak zajęła najwyższe szóste miejsce w łyżwiarstwie szybkim na 3000m (więcej…).
  • Skoki Narciarskie
    • W konkursach Turnieju Czterech Skoczni w Innsbrucku Polacy brali udział od 1956 (licząc od czołowej „15” w turnieju).
    • W roku 1964 i 1965 na trzecim miejscu w konkursie Turnieju Czterech Skoczni w Innsbrucku był Józef Przybyła.
    • Wojciech Fortuna zadebiutował w Innsbrucku w Pucharze Świata w 1971 i później kilkakrotnie startował w Turnieju Czterech Skoczni, jednak w Innsbrucku nie miał on spektakularnych sukcesów.
    • Bergisel to również szczególny obiekt dla Adama Małysza, gdzie jako 17-latek zdobył tam pierwsze w karierze punkty Pucharu Świata, tu również wygrał konkurs w 2001 ustanawiając rekord starej skoczni oraz w 2004 nieoficjalny, letni rekord nowej skoczni. Na Bergisel można odnaleźć ujęcia z Adamem Małyszem: w kolekcji zdjęć skoczków odnoszących największe sukcesy w wieży skoczni oraz w części multimedialnej wystawy w budynku na trybunach.
    • Kolejna fala spektakularnych sukcesów spiętrzyła się w 2018, kiedy to aż siedmiu Polaków występowało w konkursie Pucharu Świata w Innsbrucku, z których to Kamil Stoch wygrał ten konkurs.
  • (?) Może jakieś sporty letnie, wspinaczka, … 

Kraków – miasto partnerskie

Kraków i Innsbruck zostały miastami partnerskimi w 1998. W ramach partnerstwa, w 2002 odbyły się Dni Krakowa w Innsbrucku, a w 2009 Dni Innsbrucka w Krakowie. Więcej informacji o współpracy można znaleźć na stronie miasta Krakowa.

W roku jubileuszu 15-lecia współpracy Krakowa i Innsbrucka – Konsul Honorowy RP w Tyrolu – Eugen Sprenger oraz była Burmistrzyni Innsbrucka Hilde Zach (pośmiertnie) otrzymali Krzyże Kawalerskie Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Na północnym końcu deptaka Maria-Theresien-Straße, wśród  wmurowanych w chodnik płytek z nazwami miast i kierunkami, znajduje się wskazanie na Kraków (701km w linii prostej). Napis znajduje się bliżej wschodniej strony, na wysokości granicy między budynkami, w których znajduje się Bonita i księgarnia Tyrolia.

W ramach projektu edukacyjnego ProMemoria_Auschwitz młodzież z Tyrolu (od 2010 z Tyrolu Południowego, a od 2015 z Tyrolu Północnego), co roku udaje się na tydzień do Polski by zwiedzić Kraków w tym getta żydowskie oraz obóz koncentracyjny w Oświęcimiu-Brzezińce.

Współczesne ciekawostki

W ramach swoich podróży kulinarnych Robert Makłowicz odwiedził w 2007 roku Innsbruck i gotował Gröstl ze smażonym jajkiem, kiełbaskami i ziemniakami na Bergisel, zupę z niedźwiedziego czosnku przy Złotym Dachu, oraz knedle z twarogu i kompot z rabarbaru w Grassmayer (nagranie wideo). Z filmu dowiadujemy się także, iż w Grassmayer odlano dzwon „Benedykt XVI” dla kościoła w Rybniku, który jest drugim największy dzwonem w Polsce po II Wojnie Światowej. Robert Makłowicz zawitał także do Zillertal, gdzie na lodowcu Hintertux gotował tyrolską ziemniaczankę, w Landgasthof Linde (Stumm) przyrządził kluseczki szpinakowe, zaś knedle truskawkowe ugotował przy muzeum regionalnym w Zell am Ziller (nagranie wideo).


Źródła i podziękowania

Informacje zabrane i zweryfikowane zostały przez Joannę na podstawie źródeł internetowych w większości podanych bezpośrednio w tekście. Informacje o polskich śladach historycznych częściowo zostały zaczerpnięte ze strony Polonii w Tyrolu (Strzecha) oraz portalu Polskie Dzieje. Konsultacji historycznych udzielił nam Pan Wojciech Gatz za co jestem mu bardzo wdzięczna.

Ktokolwiek wie coś więcej o jakichkolwiek polskich śladach, akcentach lub ciekawostkach w Tyrolu i może się przyczynić do rozbudowy tej strony proszony jest o kontakt z Joanną.

Powiązane artykuły

Książka Brechen wir aus!

Książka Brechen wir aus!

We wtorek, 04.02.2025, wybieramy się na prezentację książki Leokadii Justmann...
Wystawa Brechen wir aus!

Wystawa Brechen wir aus!

Od 27.01.2025 do 26.10.2025 można zwiedzić wystawę poświęconą Leokadii Justman...
Obóz w Reichenau

Obóz w Reichenau

W czwartek, 8.05.2025, nastąpi uroczyste rozpoczęcie budowy pomnika ku pamięci ofiar obozu w Reichenau...
Polska grupa ruchu oporu

Polska grupa ruchu oporu

We wtorek, 14.01.2025, planujemy wspólne wyjście na wykład...
Z Innsbrucka w eter po polsku

Z Innsbrucka w eter po polsku

Posłuchajmy radia po polsku w Innsbrucku...
Ku pamięci zmarłych Polaków

Ku pamięci zmarłych Polaków

W dniu Święta Zmarłych, na cmentarzach w Innsbrucku oraz w Hallu w Tyrolu, oddano hołd...
Miś uszatek?

Miś uszatek?

Ostatnio pod urzędem miejskim w Innsbrucku można spotkać nietypowego petenta. Siedzi cierpliwie pod urzędem i...
Pszczółki: wycieczka na Bergisel

Pszczółki: wycieczka na Bergisel

Po raz kolejny zapraszamy na spotkanie pszczółek. Tym razem wybierzemy się na wycieczkę na Bergisel...
Archiwalni polskojęzyczni studenci

Archiwalni polskojęzyczni studenci

W tym roku Uniwersytet w Innsbrucku obchodzi swój 350 jubileusz, warto więc przyjrzeć się polskim...
Polak u Kapucynów

Polak u Kapucynów

Jak wspomniałam na stronie z polskimi śladami w Tyrolu, również u OO. Kapucynów znajdują się...
Kaplica Mariacka Polaka

Kaplica Mariacka Polaka

Jak wspomniałam na stronie z polskimi śladami w Tyrolu, Kaplica Mariacka (niem. Marienoratorium) przy kościele...
Posąg Cymbarki Mazowieckiej

Posąg Cymbarki Mazowieckiej

Orszak W poniższym tekście opisane są posągi w kościele dworskim stanowiących orszak pożegnalny Maximiliana I...
Pszczółki: Cymbarka Mazowiecka

Pszczółki: Cymbarka Mazowiecka

Po raz kolejny zapraszamy na spotkanie pszczółek. Tym razem wybierzemy się na wycieczkę do Kościoła...