recenzja – MOWA

Sztuczna inteligencja. Prawdziwe zmiany w edukacji?

Ciekawa pozycja adresująca nie tylko samą technologię, ale także kondycję i przyszłość społeczeństwa. Moim zdaniem, recenzja M. Gruchały zamieszczona na końcu książki, doskonale oddaje jej charakter. Celem zrealizowanym przez Autorów – chociaż nie zapisanym wprost – jest namysł, pozwalający sztuczną inteligencję oswoić i świadomie wykorzystywać w sferze edukacji i socjalizacji, minimalizując, w zakresie, w jakim to jest możliwe, ryzyka jej zastosowania. Kompozycja książki podporządkowana jest temu celowi. Kanwą kolejnych tekstów, często mających formę eseju, są szeroko rozumiane edukacyjne aspekty sztucznej inteligencji. Każdy z tych tekstów może być czytany jako odrębna całość pokazująca różne perspektywy funkcjonowania i postrzegania AI.

Zawodowo (jako nauczycielkę akademicką) i prywatnie (jako rodzica) interesowały mnie tematyka związana z wykorzystaniem sztucznej inteligencji w edukacji szkolnej oraz dyskusje nad kompetencjami przyszłości. Wejrzenie w polskie realia akademickie też było dla mnie ciekawe, choć nieco wstrząsające: coraz gorsze opanowanie języka ojczystego: problemem są nie tylko infekcje angielszczyzną, lecz także brak podstawowych umiejętności budowania poprawnych zdań czy odmiany rzeczowników przez przypadki oraz używanie koszmarnych klisz, wytartych do utraty znaczenia zwrotów czerpanych głównie z dyskursu publicznego. Z perspektywy rozszerzenia mojej wiedzy, najbardziej wartościowy był dla mnie ostatni rozdział traktujący o transhumanizmie.

Myślę, że każdy (rodzic) może znaleźć coś ciekawego w tej pozycji. Polecam przeczytanie wybranych artykułów. Dla ułatwienie zmieszczam poniżej spis treści wzbogacony krótkimi opisami stworzonymi z użyciem sztucznej inteligencji. 🤓

Rozszerzony spis treści

Marta Kostecka – Generatywna Sztuczna Inteligencja – co to jest i co potrafi?
Wyjaśnia podstawowe koncepcje sztucznej inteligencji w sposób przystępny dla osób bez wykształcenia technicznego.
Dla rodziców: Demistyfikuje sztuczną inteligencję, pomagając rodzicom zrozumieć podstawową technologię, która w coraz większym stopniu kształtuje życie ich dzieci.
Magdalena Maziarz – Edukacja medialna X.0 – kształtowanie myślącego człowieka
Omawia znaczenie umiejętności korzystania z mediów w kontekście sztucznej inteligencji, koncentrując się na krytycznym myśleniu, weryfikacji informacji i rozpoznawaniu różnych perspektyw.
Dla rodziców: Podkreśla kluczową rolę umiejętności korzystania z mediów w przygotowaniu dzieci do bezpiecznego i odpowiedzialnego poruszania się po cyfrowym świecie, zwłaszcza w obliczu pojawienia się treści generowanych przez sztuczną inteligencję.
Jacek Pyżalski – Co generatywna sztuczna inteligencja może zrobić z edukacją i od czego to zależy?
Analizuje różne sposoby wykorzystania generatywnej sztucznej inteligencji w edukacji, biorąc pod uwagę zarówno jej potencjalne korzyści, jak i wady.
Dla rodziców: Oferuje zrównoważone spojrzenie na możliwości i ograniczenia sztucznej inteligencji w edukacji, zachęcając do przemyślenia jej wpływu na naukę dzieci.
Piotr Plichta – AI, edukacja specjalna i nierówności (nie tylko cyfrowe)
Koncentruje się na potencjale sztucznej inteligencji do pogłębiania istniejących nierówności cyfrowych, szczególnie w przypadku grup szczególnie wrażliwych, takich jak osoby niepełnosprawne.
Dla rodziców: Podnosi świadomość na temat nierówności cyfrowych i tego, w jaki sposób sztuczna inteligencja może wpływać na dostęp do możliwości edukacyjnych, zachęcając do rzecznictwa i wspierania rozwoju sztucznej inteligencji sprzyjającej włączeniu społecznemu.
Grzegorz Stunża – Adaptacyjne uczenie wspomagane sztuczną inteligencją dla emancypacji i refleksji
Analizuje teoretyczne ramy integracji sztucznej inteligencji z edukacją, proponując jej wykorzystanie do personalizacji doświadczeń edukacyjnych oraz zachęcania do krytycznego myślenia i świadomości społecznej.
Dla rodziców: Zapewnia wgląd w potencjalne korzyści i kwestie etyczne związane ze sztuczną inteligencją w edukacji. Zachęca do refleksji nad tym, w jaki sposób sztuczna inteligencja może być odpowiedzialnie wykorzystywana do poprawy uczenia się dzieci bez zastępowania znaczenia interakcji międzyludzkich.
Piotr Kowzan – Sztuczna inteligencja w badaniach edukacyjnych
Analizuje transformacyjny wpływ narzędzi sztucznej inteligencji na praktyki badań edukacyjnych. Analizuje, w jaki sposób różne typy badaczy wykorzystują sztuczną inteligencję, jednocześnie uznając zarówno związane z tym możliwości, jak i wyzwania etyczne.
Dla rodziców: Oferuje wgląd w to, jak sztuczna inteligencja zmienia krajobraz badań akademickich i produkcji wiedzy. Podnosi ważne pytania dotyczące potencjalnych uprzedzeń w sztucznej inteligencji i implikacji dla prywatności danych, skłaniając rodziców do rozważenia, w jaki sposób te kwestie mogą wpłynąć na interakcje ich dzieci ze sztuczną inteligencją w środowiskach edukacyjnych.
Mariusz Piotrowski – Metafory AI w dyskusjach o edukacji w sieciach społecznościowych
Analizuje język używany do omawiania sztucznej inteligencji w edukacji, koncentrując się w szczególności na metaforach pojawiających się w dyskusjach online. Podkreśla, w jaki sposób metafory te mogą kształtować publiczne zrozumienie sztucznej inteligencji i jej potencjalnej roli w edukacji.
Dla rodziców: Rozumiejąc metaforyczny język otaczający sztuczną inteligencję, rodzice mogą uzyskać wgląd w nadzieje, obawy i różne perspektywy związane z integracją sztucznej inteligencji z edukacją.
Barbara Fatyga – Przepełniony dysk: kompetencje poznawcze i cyfrowe współczesnej młodzieży. Parę krytycznych uwag.
Krytykuje kompetencje cyfrowe współczesnej młodzieży, argumentując, że nadmierne poleganie na narzędziach cyfrowych może utrudniać rozwój podstawowych umiejętności poznawczych, takich jak krytyczne myślenie i łączenie abstrakcyjnych pomysłów z praktycznym zastosowaniem.
Dla rodziców: Analiza współbrzmi z powszechnymi obawami rodziców dotyczącymi potencjalnego negatywnego wpływu nadmiernego czasu spędzanego przed ekranem i uzależnienia od technologii cyfrowych. Rozdział zachęca rodziców do aktywnego wspierania rozwoju poznawczego swoich dzieci poprzez promowanie umiejętności korzystania z mediów i wspieranie równowagi między zaangażowaniem cyfrowym a innymi doświadczeniami edukacyjnymi.
Ada Florentyna Pawlak – Świat (nie)odległy. Nowe zjawiska związane z AI.
Analizuje szersze społeczne implikacje sztucznej inteligencji, badając pojawiające się trendy, takie jak transhumanizm i potencjał sztucznej inteligencji do przedefiniowania naszego rozumienia ludzkich możliwości.
Dla rodziców: Rozdział ten daje wgląd w przyszłość kształtowaną przez sztuczną inteligencję, skłaniając rodziców do rozważenia długoterminowego wpływu na ich dzieci i przyszłe pokolenia.

Dla zainteresowanych szczegółami technicznymi tworzenia powyższego tekstu: Do generowanie użyłam NotebookLM. Narzędzie to potrafi przetworzyć materiał w języku polskim, jednak odpowiada po angielsku. W związku z tym konieczne było przetłumaczenie odpowiedzi w DeepL. Do odnalezienia cytatu o kondycji lingwistycznej studentów i do stworzenia opisu rozdziałów potrzebowałam 6 zapytań koniecznych do pozbycia się nieistniejących rozdziałów i utrzymania w miarę spójnego formatu opisów.

Austria Czyta… Gorzkę i Śmielaka

Czy policjant może być mordercą? To pytanie staje się centralnym punktem powieści Mieczysława Gorzki i Michała Śmielak, „Cienie dawnych grzechów”.

Skąpany w letnim słońcu Wrocław skrywa mroczną tajemnicę. Miasto od dawna żyje w strachu przed „Kanalarzem”. Tak media nazywają mordercę, który dusi młode kobiety w podziemnych kanałach. Kiedy wysiłki lokalnej policji okazują się bezskuteczne, a śledztwo utknęło w martwym punkcie, do akcji wkracza duet doświadczonych policjantów: Daniel Bednarz i Kalina Jadecka. Duet posuwa sprawę do przodu, ale wkrótce okazuje się, że harmonijna współpraca nie wchodzi w grę, ponieważ oboje śledczy skrywają mroczne tajemnice. Kalina Jadecka, znana jako „Jędza”, zmaga się z problemami psychicznymi, słyszy głosy i ogólnie balansuje na krawędzi szaleństwa. Tylko szorstki profesjonalizm, który z biegiem lat stał się jej drugą naturą, utrzymuje ją na powierzchni i zapobiega upadkowi w otchłań szaleństwa. Bednarz, postać na wskroś perfekcjonistyczna, błyskotliwa i pozornie poukładana, również okazuje się skomplikowaną postacią o niejasnych intencjach.

Być może istnieją thrillery, które mają bardziej błyskotliwą fabułę i porywają czytelnika zaskakującymi zwrotami akcji, ale niezaprzeczalną zaletą tej perełki kryminalnej jest moim zdaniem fakt, że została wydana jako superprodukcja. Jedynym mankamentem tej formy są odgłosy w tle, które momentami zostały niefortunnie dobrane, częściowo są niestety za głośne, co utrudnia śledzenie fabuły. Mimo wszystko książka trzyma w nieustannym napięciu, a zawiłe portrety psychologiczne głównych bohaterów na długo zapadają w pamięć.

Katarzyna Ammann-Kapa

Zapraszamy do lektury lub zatopienia się w kolejnej superprodukcji w ramach akcji Austria Czyta!

Austria Czyta… Krajewską

W Wilczej Dolinie, zakątku świata, o który cywilizacja się jeszcze nie upomniała, gdzie natura i magia splatają się w nieodłączny duet, a mityczne stworzenia są codziennością, młoda Venda odkrywa swoje przeznaczenie. Zostaje opiekunką doliny, co oznacza, że na jej barkach spoczywa ciężar ochrony swojego ludu przed wszelkimi zagrożeniami, czy to pochodzącymi od natury, czy też drzemiącymi w głębi lasu pelnego legendarnych istot. Venda zostaje wciągnięta w wir wydarzeń, które chcą zniszczyć wszystko, co kocha. Kiedy do wioski powraca wilkar DaWern, by wypełnić mroczne proroctwo, losy mieszkańców wiszą na włosku. Czy miłość, nadzieja i ludzka odwaga zdołają powstrzymać nadciągającą zagładę?

Marta Krajewska stworzyła epicką opowieść o walce o przetrwanie, gdzie mieszkańcy Wilczej Doliny muszą zmierzyć się nie tylko z siłami natury, ale także z własnymi słabościami. Poznajemy świat przedstawiający trudne życie wieśniaków borykających się z potężnymi siłami natury i mitycznymi stworzeniami, które są nieodłączną częścią ich trudnej codzienności. Na tym tle odmalowane są tradycyjne zwyczaje i obrzędy jak święto dziadów lub czczenie walentynek na słowiański sposób w kupałową noc, przybliżające nam realia i wierzenia słowiańskich przodków.

Chronologia książek z cyklu w Wilczej Dolinie:

Cykl Wilcza Dolina uzupełnia zbiór opowiadań:

Pomóż mi!

Katarzyna Ammann-Kapa

Zapraszamy do lektury w ramach akcji Austria Czyta!

Austria Czyta… Grodek

Książka, którą Bożena poleciła mojej córce, najpierw trafiła do moich uszów, ale podczas podróży samochodowej stała się towarzyszem całej rodziny. Choć początkowo moja rodzina podchodziliła do niej z pewnym sceptycyzmem, historia Marii Skłodowskiej-Curie wciągała ich z każdą minutą i kilometrem coraz bardziej. Jest wiele powodów do zapoznania się z jej życiorysem w takiej czy innej formie, a dla mnie dodatkowym był fakt, że wspólnie świętowaliśmy jej 155 urodziny.

Książka w przystępny sposób opowiada o życiu tej niesamowitej kobiety, ale także przybliża tło historyczne i pojęcia naukowe związane z jej badaniami. Książka jest przewidziana dla 1-3 klasy, ale polecam też dorosłym jako szybką i interesującą lekturę w ramach akcji Austria Czyta.

Dzięki jednej z ciekawostek zawartych w książce, udało nam się odnaleźć jedyne archiwalne nagranie filmowe z Marią Skłodowską-Curie z wręczenia jej złotego medalu przez amerykańskie kolegium radiologii w 1931 roku.

Austria Czyta… Andrusa

W przypadku Bzdurek, czyli bajek dla dzieci(i)innych tytuł wpisu powinien brzmieć Andrus czyta dla Austrii. Pozycja lekka, przyjemna, i zabawna, zarówno dla entuzjastów jak i sceptyków kabaretowych. Niektóre bajki kilkakrotnie podsłuchaliśmy, a pewne sformułowania weszły do naszego życia codziennego. Polecam na szybką poprawę nastroju, nie tylko tym co korzystają z akcji Austria Czyta.

Austria Czyta… klasykę dla dzieci

Kolejne perełka odkryta dzięki akcji Austria Czyta, to klasyka zaadaptowana dla dzieci. Szczególnie polecamy zagadki kryminalne Sir Arthur Conan Doyle z Sherlockiem, które stanowią cykl kilkunastu opowieści. Są one dostępne zarówno w wersji do czytania jak i słuchania. Wersje do słuchania trwają zazwyczaj około godziny i świetnie nadają się na podróże rodzinne lub jako alternatywa kina familijnego. Historie opowiedziane są w dobrym tempie i z wystarczającą liczbą szczegółów, by się wciągnąć w rozwiązywanie zagadek.

Na podstawie kilku innych książek z serii klasyki dla dzieci, wygląda na to, ze cykle poświęcone innym autorom bywają zbyt skondensowane (np. Romeo i Julia w kwadrans!), a przez to trudne do śledzenia i delektowania się nimi. Z tego powodu najbardziej polecamy właśnie Sherlocka. Aczkolwiek jeśli ktoś odkryje inne ciekawe pozycje, to chętnie je wypróbujemy.

Austria czyta… Kuciel-Frydryszak

Fascynująca dokumentacja życia kobiet na wsi i w mieście. Oparta na pamiętnikach matek, babć i prababać; listach, wywiadach i relacjach dzieci, wnuków i prawnuków oraz wycinkach z gazet, ksiąg parafialnych oraz innych źródeł.

[Książka Chłopki] podobała mi się jako literatura faktu, reportaż, jak kto woli. W każdym razie ciekawa opatrzona wieloma zdjęciami lektura, która czasem zasmuca, innym razem rozśmiesza. O kobietach wiejskich i ich losach w poprzedniej epoce. Poleciłabym młodemu [dorosłemu] pokoleniu, aby doceniło wygodę swojego życia. – Wioletta

Kobiety miejskie, czyli tytułowe służące do wszystkiego też miały ciężkie życie. Ich historie czyta się jak kryminał obyczajowy, od którego włos jeży się na głowie. Aż wierzyć się nie chce, że tak wyglądało życie naszych (pra)babć. Przy okazji lektury można się dowiedzieć o obyczajowości kilku znanych polskich postaci oraz u kogo „w jednej czwartej płynie polska krew”.

Jeśli ktoś ma jeszcze okazję, to warto zapytać naocznych świadków w rodzinie i wśród znajomych, może się okazać, że i oni też mają zaskakujące historie do opowiedzenia.

Austria Czyta… Severskiego

Kolejna superprodukcja, czyli książka, którą odgrywają aktorzy przy świetnie skomponowanym akompaniamencie muzycznym i efektach dźwiękowych, odkryta w ramach akcji Austria Czyta. Ta pozycja jest dla dorosłych odbiorców, których fascynuje świat szpiegowski. Zamęt to kilkanaście godzin wciągającej, wielowątkowej fabuły z licznymi bohaterami uwikłanymi w międzynarodową aferę. Vincent Viktor Severski, a właściwie to Włodzimierz Sokołowski sam był szpiegiem i dlatego pisze pod pseudonimem. Polecam!

Czego w słuchowisku brakuje? Obrazu. 😉 Dla siebie i dla innych czytelników wyszukałam obrazy mistrzowów holenderskich, które pojawiają się w powieści na ścianach lub w umysłach bohaterów.

*Portret małżonków Arnolfinich – Jan van Eyck*

Austria Czyta… Steur

Bardzo mnie ucieszyło, że w ramach akcji Austria Czyta można posłuchać dwóch pierwszych części trylogii dla młodzieży o wojnie w Jangblizji autorstwa zaprzyjaźnionej Polki na stałe mieszkającej w Holandii – Agnieszki Steur.

Swego czasu, nasza cała rodzina przeczytała tą niesamowitą opowieść. A ja po przeczytaniu Mii pierwszego tomu na głos w ciągu jednego dnia, nie chcąc stracić głosu, sięgnęłam po audiobooka z drugą częścią, trzecią cześć po jakimś czasie Mia sama przeczytała. Polecamy te książki zarówno młodzieży jak i dorosłym, ponieważ każdy może odebrać ją na innej płaszczyźnie.

Jeśli ktoś woli czytać niż słuchać lub nie będzie się mógł doczekać zakończenia historii, to informujemy, że wszystkie części można wypożyczyć w Innsbrucku.

Austria Czyta… Sapkowskiego

Nie jest tajemnicą, że od lat jestem zagorzałym fanem twórczości Andrzeja Sapkowskiego, a w szczególności cyklu wiedźmińskiego. Czytałem go wielokrotnie i nadal to robię, bo po prostu podoba mi się sposób w jaki autor zbudował cały swój wiedźmiński świat oraz to jak go opisał. Owo „jak” to przede wszystkim język. Język barwny, bardzo plastyczny, doskonale i konsekwentnie dopasowany do postaci i sytuacji. Jeśli ktoś miał… (napiszę: okazję) okazję oglądać dowolną adaptację ekranową wiedźmina i wyrobił sobie na jej podstawie zdanie na temat całego cyklu czy choćby tylko bohaterów, to zaryzykuję tezę, że tak powstała opinia jest delikatnie mówiąc błędna i ma się nijak do oryginału. To trochę tak jakby uczyć się angielskiego z tłumaczeń tytułów filmowych i wybrać sobie na pierwszą lekcję „Dirty dancing” i zapamiętać znaczenie czyli „Wirujący seks”.

Dlatego z przyjemnością odkryłem, że w ramach akcji Austria Czyta, można wypożyczyć nie tylko całą sagę wiedźmińską (łącznie z luźnym nawiązaniem do niej p.t. Sezon burz), ale również inne książki autora. Co więcej opowiadania oraz w.w. Sezon burz są dostępne w postaci słuchowisk ze świetnymi efektami dźwiękowymi oraz fantastycznymi aktorami (np. Krzysztof Banaszyk, Anna Dereszowska, Kazimierz Kaczor, Marian Opania, Maria Pakulnis, Wojciech Pszoniak, Dorota Segda, Henryk Talar, Wiktor Zborowski).

Jeśli ktoś chciałby zanurzyć się w tym świecie – choćby po to, żeby przekonać się czy jest on tego wart czy nie – to warto posłuchać (lub poczytać) zaczynając od serii opowiadań Ostatnie życzenie (ebook) oraz Miecz przeznaczenia. Jeśli seria okaże się godna uwagi to warto skusić się na całą sagę, która nie została jak dotąd przeniesiona na ekran. Pięć kolejnych tomów to Krew elfów, Czas pogardy, Chrzest ognia, Wieża jaskółki oraz Pani jeziora – w tej kolejności. Saga dostępna jest również w postaci dźwiękowej jednak jest to wersja po prostu czytana. Jeśli zaś chodzi o Sezon burz to został on napisany kilkanaście lat po ostatniej części sagi i nie wiąże się z nią w jakiś specjalny sposób (jest to jakby kolejne opowiadanie z życia wiedźmina).

Jedyny mankament tych książek (jak dla mnie) to fakt, iż mogą spowodować trwałe uzależnienie, ale da się z tym jakoś żyć 🙂