Artykuły

Austria Czyta… Twardocha

O prozie Szczepana Twardocha dowiedziałam się zapewne „jako ostatnia”. Jest on obecnie jednym z najbardziej znanych autorów w Polsce. Jego książki chętnie tłumaczone są na inne języki, a powieść pt. „Król” stała się historią serialu telewizyjnego.

Do przeczytania książek Twardocha zachęcił mnie, wstyd się przyznać, austriacki kolega zachwycony jego twórczością. Dzięki Stowarzyszeniu MOWA, akcji Austria Czyta i Legimi, mogę nadrobić te „wstydliwe” zaległości. Jeśli kogoś, tak jak mnie, w trakcie pobytu w Austrii ominęły ciekawe polskie książki, to polecam tego autora. Przeczytałam dopiero dwie pozycje „Chołod” i „Pokora”, ale już cieszę się na następne.

Obydwie książki są opowieściami z historią wojenną w tle, a bohaterami są zwykli Ślązacy rozczarowani ideałami, którzy przekonują się, że życie, często na krawędzi, lubi boleć. Choć tracą wiarę w lepsze jutro, to jednak walczą o przetrwanie, a historia nie ma znaczenia w obliczu ich indywidualnej rozterki.

Chołod” (2022) – najnowsza z książek – to proza, której bohaterem jest sam autor i opowiadana jest przez kilku narratorów. Przenosi nas do surowych arktycznych miejsc. Bezkres Syberii staje się schronieniem dla Konrada Widucha, weterana Wielkiej Wojny. Ślązak z Pilchowic znajduje tam swój skrawek wolności poza systemem i żyje zgodnie z rytmem polarnej natury, a historia nie ma tu znaczenia. Jest tu i teraz oraz brutalna walka o przetrwanie.

Pokora” (2020) to losy Aloisa Pokory, ślepo wierzącego w wyidealizowaną miłość i jego walka o godność, walka z samotnością i odrzuceniem. Bohater zmaga się z samotnością i pogardą. Szuka przynależności, rozbity pomiędzy światem śląskim i niemieckim. Prześladowany tęskni za spokojem.

Przeczytałam obydwie pozycje nie sugerując się recenzjami, pierwsze zdania książek zachęcają same do dalszej lektury…

Bal karnawałowy

Serdecznie zapraszamy na polskojęzyczne, rodzinne spotkanie i zabawę karnawałową. Będzie muzyką, taniec, zabawa i śmiech. Wybór stroju dowolny, kto ma ochotę może się przebrać, będzie wówczas kolorowo. Przekąski i napoje we własnym zakresie lub do ogólnej konsumpcji.

Grupa docelowa: dzieci przedszkolne i wczesnoszkolne (2,5 – 10 lat). Młodsi i starsi uczestnicy są również mile widziani, program może zostać dopasowany do wieku uczestników.

Termin imprezy: sobota, 22.02.2025 od 14:00 do 16:30.

Miejsce: Pomieszczenia Stowarzyszenia Pitanga, Fischerhäuslweg 2, 6020 Innsbruck.

Koszt imprezy: opłata 5€ od osoby (rodzic + dziecko = 10€, rodzic + 2 dzieci = 15€) na pokrycie wynajmu sali. Zniżki: członkowie 50%, organizatorzy 100%.

Miłość do języka ojczystego

Obecnie w Tyrolu 120 grup dzieci i młodzieży uczy się 19 języków ojczystych, łącznie ponad 2200 uczniów. W tym roku szkolnym nauczane są następujące języki ojczyste (języki oznaczone * są również obecne w szkołach średnich II stopnia): Albański, Arabski*, Bośniacki / Chorwacki / Serbski (BKS)*, Bułgarski*, Chiński*, Francuski, Hindi, Hiszpański*, Kurmandżi, Perski (Dari / Farsi)*, Polski, Portugalski, Rumuński, Rosyjski*, Somalijski, Turecki, Ukraiński, Węgierski*, Włoski*. Z dumą należy podkreślić, że to dzięki staraniom Agnieszki wspieranej przez MOWĘ, język polski już od 7 lat należy do tej grupy.

W piątek, 21-go lutego 2025 roku, Bildungsdirektion Tirol, w ramach świętowanie 25-go międzynarodowego dnia języków ojczystych, zorganizowało kameralne spotkanie uczniów, nauczycieli oraz osób zaangażowanych w projekt nauczania języków ojczystych.

W ramach prezentacji języka polskiego wystąpiła Agnieszka wraz z Natalią, która przez wiele lat uczyła się języka polskiego, początkowo na zajęciach prowadzonych wolontarystycznie przez mamę, a później już w ramach lekcji języka polskiego. W duecie przeczytały wiersz Juliana Tuwima „Pan Hilary” / „Die Brille” .

Fragment książki p.t. Wybór wierszy Juliana Tuwima / Ausgewählte Gedichte von Julian Tuwim. W tłumaczeniu uczniów Szkoły Polskiej im. Jana III Sobieskiego przy Ambasadzie RP w WIEDNIU.

To było bardzo piękne, wzruszające i zarazem ubogacające przeżycie, znaleźć się w tak wielonarodowościowym towarzystwie i móc reprezentować język polski. Jestem bardzo wdzięczna Bildungsdirektion, że dano mi ten zaszczyt w zastępstwie nauczycielki języka polskiego, która z przyczyn losowych musiała zrezygnować w przeddzień uroczystości.

Obchodzony co roku dzień języków ojczystych jest nie tylko okazją do zebrania pod jednym dachem kilkunastu reprezentacji społeczności językowych mieszkających w Tyrolu, ale również przestrzeń do pochwalenia się swoim językiem ojczystym. Było to niezwykle wzruszające, widząc z jaką dumą i emocjami uczniowie przedstawiali swoje programy i pokazywali innym kulturę kraju swoich rodziców. Dosłownie wyrazili to starsi uczniowie, którzy uczestniczyli w debacie prowadzonej przez Herberta Gimpl podkreślając, że nie dla wszystkich była to łatwa droga, ale teraz są bardzo dumni ze swojej dwu-/wielojęzyczności. W tym miejscu chcę podkreślić, że dwu- /wielojęzyczność nie jest dana dzieciom tak po prostu, jak niebieskie oczy, czy brązowe włosy. Jest to wieloletni proces i wysiłek, nie tylko samych uczniów, nauczycieli ale również i to w dużej mierze samych rodziców. Ich czas, wytrwałość i konsekwencja to duże składowe całego sukcesu.

Było pięknie, kolorowo, bardzo smacznie, uniosło się wiele emocji i wzruszeń, i pomimo tak dużej różnorodności na sali, czuliśmy się jak jedna rodzina. Po naszym występie podeszła do nas uczennica języka francuskiego „Liska” i dumnie wyrecytowała kilka zdań po polsku. Nauczyła ją ich jej mama, która urodziła się w Polsce i w wieku dziecięcym wyemigrowała do Francji. Sama Liska nie mówi po polski, ale jest bardzo ciekawa tego języka i z dużym sentymentem opowiadała, że zdrobnienie jej imienia znaczy „mały lisek” po polsku. Jej to pięknie przesłanie tego święta, bądźmy otwarci i ciekawi świata, nie bójmy się tego co inne i nieznane, rozmawiajmy ze sobą, bo łączy nas miłość do języka. – Agnieszka

Występy uczniów szkół podstawowych.
Publiczność: uczniowie, rodzice, nauczyciele i oficjele.
Debata uczniów szkół ponadpodstawowych.
Międzynarodowy poczęstunek.

Bracia Kudera

O Stefanie i Marianie Kudera mieliśmy dowiedzieć się więcej na wykładzie o polskiej grupie oporu, jednak nastąpiła zmiana tematu i wówczas dowiedzieliśmy się Adamie Kamińskim. Okazało się jednak, że bracia Kudera zostali upamiętnieni w Innsbrucku koło kliniki. Miejsce upamiętniające nie zostało przypadkowo wybrane, ponieważ starszy brat skończył farmację, a młodszy ponoć pomagał w szpitalu w Innsbrucku.

Informacje o pomnikach oraz biografie braci i innych osób zamordowanych w czasie rządów nazistowskich można znaleźć na stronie https://www.zeitpunkte.at/.

Poniżej zdjęcia z książki Wir Brechen aus z prywatnych zbiorów Moniki Piechowicz.

Stefan Kudera
ur. 8 września 1916 r. w Żninie (Polska)
zm. 19 lipca 1944 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau
Marian Kudera
ur. 5 sierpnia 1923 r. w Mysłowicach (Polska),
zm. 19 lipca 1944 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau

Biografia

Tłumaczenie strony https://www.zeitpunkte.at/, gdzie dostępne są również źródła, z których pochodzi informacja.

Bracia Stefan i Marian Kudera mieszkali w Innsbrucku od jesieni 1941 roku. Stefan od października 1941 r. kontynuował studia farmaceutyczne w stolicy tyrolskiego okręgu Rzeszy, które rozpoczął w 1935 r. w Poznaniu. Na Uniwersytecie Poznańskim przyznał się do „narodowości polskiej”. Rodzina mieszkała w Mysłowicach na Śląsku, niedaleko Katowic, gdzie Stefan Kudera zdał maturę w klasycznym polskim gimnazjum. Jego ojciec Bruno Kudera był prawnikiem i zmarł wkrótce po tym, jak jego dwaj synowie przeprowadzili się do Tyrolu. 26 lipca 1943 r. Stefan Kudera zdał z dobrym wynikiem farmaceutyczny egzamin dyplomowy.

Jego młodszy o siedem lat brat Marian chciał studiować medycynę, ale nie ma na to pisemnych dowodów. Prawdopodobnie pomagał w szpitalu w Innsbrucku. Narodowi socjaliści uważali go za „volksdeutscha”. Gestapo aresztowało Mariana Kuderę 21 lutego 1944 roku. Podejrzewano go o bycie przywódcą polskiej grupy ruchu oporu liczącej rzekomo 60 osób. Podobno należał do niej również jego brat Stefan. Gestapo aresztowało również jego matkę i siostrę i konfrontowało rodzinę podczas przesłuchań. „Zintensyfikowane przesłuchania” były niczym innym jak systematycznymi torturami. Po takich przesłuchaniach Marian Kudera nie był już w stanie chodzić, a całe jego ciało było pokryte krwią. Męka skończyła się dopiero, gdy przyznał się do winy. Stefan Kudera również został poddany licznym nadużyciom.

Szef Gestapo Max Nedwed złożył wniosek o specjalne traktowanie w Berlinie „po ustaleniu faktów w sprawie”. Oznaczało to, że bracia Kudera zostali przeniesieni do obozu koncentracyjnego Dachau 28 kwietnia 1944 roku. Obaj zostali tam powieszeni 19 lipca 1944 roku.

Książka Brechen wir aus!

Miało miejsce kolejne wydarzenie związane z Leokadią Justmann, a mianowicie prezentacja jej książki (w tłumaczeniu na niemiecki).

Czas i miejsce: wtorek, 4 lutego 2025, 18:00, Rathaus Innsbruck, Maria-Theresien-Straße 18, 6. OG Plenarsaal.

Ogłoszenie oraz artykuł po niemiecku w Innsbruck Informiert, wydanie z lutego 2025, strony 42-43 (w PDF, strona 22).

Nie tylko wspomnienia opisane w książce, lecz również historia jej tłumaczenia na język niemiecki jest fascynująca. W 2016 roku, podczas wystawy „Sprawiedliwi” Martin Thaler (*1941) przypomniał sobie wydarzenia ze swojego dzieciństwa, kiedy to aresztowano Leokadię i jej ojca. Dwa lat później, zwrócił się do swojego przyjaciela, Niko Hofingera, z prośbą o odnalezienie informacji na temat dziejów Justmanów. W ten sposób udało się znaleźć ich potomków na Florydzie, m.in. syna Leokadii – Jeffrey’a Wiśniewskiego, który przesłał do Innsbrucka książkę In Quest for Life oraz przyjechał z rodziną, by zobaczyć opisane w niej miejsca. Fragmenty historii Leokadii, przetłumaczone roboczo na język niemiecki, zyskiwały coraz większe zainteresowanie. W 2023 roku, zainicjowany został projekt akademicki w celu zbadania i rozpowszechnienia jej historii. W ramach tego projektu zostały przetłumaczone wspomnienia Leokadii z 2003 z języka angielskiego na niemiecki i wydane w 2025 roku przez Tyrolię, została zorganizowana wystawa i inne wydarzenia popularyzujące. Jak się okazało w badaniach historycznych, wydarzenia, osoby i miejsca zostały zapamiętane i opisane przez Leokadię bardzo precyzyjnie i wymagały jedynie nieznacznych korekt na postawie odszukanych materiałów historycznych. Po nadesłaniu przez Jeffery’a cyfrowej wersji maszynopisu okazało się, że wspomnienia spisane w języku polskim są obszerniejsze, a język jest bardziej kwiecisty. Poniżej próbka tekstu zaczerpnięta z opisu zdjęcia opublikowanego w książce:

Gdy spojrzysz kiedyś, wspomnij szare chwile monotonii powojennej i apatii duchowej i pomnij na słowa, że wiara w życie jest największą siłą, która nawet w chwilach upadków i niepowodzeń podtrzymać może i stać się wypadkową tego, co w języku potocznym „szczęściem” zwiemy.

Śniadanie Polek na zagraniczu w Café Naiv

W niedzielę, 25-go stycznia, Martyna zorganizowała kolejne śniadanie Polek na zagraniczu, na którym pojawiły się radiowe gościnie, uczestniczki poprzedniego śniadania, jak również nowe osoby. Wspólnych tematów i zbieżnych ścieżek życiowych było wiele, więc i tym razem śniadanie przedłużyło się do wczesnych godzin popołudniowych. Miłym akcentem był upominek od Martyny i Polek na zagraniczu dla Agnieszki za zdobycie przez nią stypendium. Na śniadaniu zdecydowałyśmy zacieśnić komunikacyjnie kręgi kobiet od Martyny i MOWY, w celu zwiększenia zasięgu informacji o naszych działaniach.

Polska grupa ruchu oporu

Wybieramy się na gościnny wykład Michała Turskiego n.t. Die Brüder Kudera und Adam Kaminski: Die polnische Widerstandsgruppe in Innsbruck w ramach cyklu wykładów Widerstand und Verfolgung junger Menschen in totalitären Systemen.

Czas i miejsce: wtorek, 14 stycznia 2025, 18:30 – 20:00 na wydziale teologii, Karl-Rahner-Platz 3, Hörsaal I

Wykład

Michał Turski nie dotarł do Innsbrucka i wykład poprowadził Domink Markl skupiając się na Adamie Kamińskim. Dominik opowiadał o projekcie i poszukiwaniach materiałów historycznych, o wydarzeniach, w których Adam brał udział widzianych z perspektywy Leokadii Justman (książka) i jego własnej (nagrania z 1996 roku, Adam Kaminski Oral History). Dowiedzieliśmy nie tylko o tle historycznym, ale również kilku ciekawostek, m.in. że Adam w niektórych dokumentach widniał jako swojsko brzmiący Kazimierz Bąbel, miał owianą tajemnicą pierwszą żonę Annę Rumer, z którą wyemigrował do stanów zjednoczonych oraz, że do nagrań udało się dotrzeć dzięki odnalezieniu jego syna z drugiego małżeństwa – Dawida.

Książka

Pierwszą wersję swoich przeżyć Leokadia Justman opisała w 1945 roku w Majakach przeszłości, gdzie w 6.400 słowach zawarła wydarzenia z okresu 1939-1943, zaś rok później w Ave Pax. Albo „Szlakiem tułaczki”, w 147.000 słowach zawarła wydarzenia z lat 1943-1945. Ostatnie osiem stron zostało opublikowane w emigracyjnej gazecie Głos Polski.

Tłumaczenie na angielski In Quest for Life zostało wydane w Nowym Yorku w 1963 i obejmuje oba okresy (47.000+86.000 słów). Wznowienie zatytułowane In Quest for Life – Ave Pax wydane zostało w 2003 tamże (117.000 słów).

W tym rok, trzy lata po śmierci Leokadii, w Innsbrucku została wydane tłumaczenie na niemiecki Brechen wir aus! Książka dostępna jest w Tyroli, a kilka jej egzemplarzy w bibliotece uniwersyteckiej.

Karta Polaka

Karta Polaka – dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego, który może być przyznany osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski oraz deklarującej przynależność do narodu polskiego i spełniającej określone ustawą warunki.

W roku 2025, nasze Stowarzyszenie zostało upoważnione do wystawiania zaświadczeń potwierdzających aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka polskiego i kultury polskiej dla osób z terenów Austrii Zachodniej, które ubiegają się o przyznanie Karty Polaka.

Na terenie Austrii takie zaświadczenia wystawiają (stan na 2020):

  • Austriacko-Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury „Galicja”,
  • Polsko-Austriacki Klub Towarzysko-Kulturalny „Klub Sobieski”,
  • Wspólnota Polaków w Górnej Austrii,
  • Wspólnota Polskich Organizacji w Austrii „Forum Polonii”.

Podsumowanie roku 2025

Podsumowanie pojawi się na koniec roku, na razie na bieżąco pokazują się tutaj wydarzenia z tegoż roku.

Artykuły z roku 2025

Poniżej wydarzenia i informacje w kolejności od początku (u góry) do końca roku 2025 (na dole).

Austria Czyta

Darmowe wypożyczanie elektronicznych książek i słuchowisk po polsku...
Austria Czyta

Polska grupa ruchu oporu

We wtorek, 14.01.2025, planujemy wspólne wyjście na wykład...
Polska grupa ruchu oporu

Prawdziwy ból

W niedzielę, 19.01.2025, wybieramy się do kina. Zapraszamy na wspólne wyjście...
Prawdziwy ból

Śniadanie Polek na zagraniczu w Café Naiv

Kolejne śniadanie Polek na zagraniczu zorganizowane przez Martynę...
Śniadanie Polek na zagraniczu w Café Naiv

Książka Brechen wir aus!

We wtorek, 04.02.2025, wybieramy się na prezentację książki Leokadii Justmann...
Książka Brechen wir aus!

Bracia Kudera

O Stefanie i Marianie Kudera mieliśmy dowiedzieć się więcej na wykładzie o polskiej grupie oporu...
Bracia Kudera

Miłość do języka ojczystego

Świętowanie międzynarodowego dnia języków ojczystych...
Miłość do języka ojczystego

Bal karnawałowy

W sobotę, 22.02.2025, zapraszamy rodziny na bal...
Bal karnawałowy

Austria Czyta… Twardocha

O prozie Szczepana Twardocha dowiedziałam się zapewne „jako ostatnia”. Jest on obecnie jednym z najbardziej...
Austria Czyta… Twardocha

Feminatywy

Zapraszamy do posłuchania o feminatywach...
Feminatywy

Już w po­wie­trzu wio­snę sły­szę…

W niedzielę, 22.03.2025, zapraszamy na rodzinną wędrówkę i zabawę...
Już w po­wie­trzu wio­snę sły­szę…

Joga i brunch

W niedzielę, 30.03.2025, Martyna zorganizowała jogę i brunch...
Joga i brunch

Mam czas na rozliczenia

W poniedziałek, 31.03.2025, zapraszamy o pogadankę o rozliczeniach...
Mam czas na rozliczenia

Poczytaj mi o Bolku i Lolku

W sobotę, 5.04.2025, zapraszamy do Serengeti z Bolkiem i Lolkiem...
Poczytaj mi o Bolku i Lolku

Austria czyta… Małeckiego

Po tym jak, w ramach akcji Austria czyta, odkryłam twórczość Szczepana Twardocha, zrobiłam przegląd autorów...
Austria czyta… Małeckiego

Austria czyta… Kamińską

Tym razem polecam biografię Simony Kossak napisaną przez Annę Kamińską. Przygodę z książką zaczęłam po...
Austria czyta… Kamińską

Śniadanie Polek na zagraniczu w Heublume Wilten

Kolejne śniadanie Polek na zagraniczu zorganizowane przez Martynę...
Śniadanie Polek na zagraniczu w Heublume Wilten

Lodzia i Marysia

Ten z pozoru nierzucający się w oczy komiks skrywa losy Leokadii Justman oraz osób z...
Lodzia i Marysia

Kiełbaska czy jajeczko?

W niedzielę, 20.04.2025, zapraszamy na piknik z ogniskiem wielkanocnym...
Kiełbaska czy jajeczko?

Twierdza Kufstein

Majestatyczna twierdza przy granicy Niemiec i Austrii jest obecnie magnesem turystycznym, lecz jeszcze względnie niedawno...
Twierdza Kufstein

Zgrajmy się

W sobotę, 26.04.2025, zapraszamy na dzieci, młodzież i dorosłych popołudnie gier...
Zgrajmy się

Dzień Pracy i… podatków

W czwartek, 1.05.2025, zapraszamy do wysłuchanie audycji radiowej o podatkach...
Dzień Pracy i… podatków

Mam czas na Japonię

We wtorek, 6.05.2025, zapraszamy do pokaz zdjęć z Japonii...
Mam czas na Japonię

Obóz w Reichenau

W czwartek, 8.05.2025, nastąpi uroczyste rozpoczęcie budowy pomnika ku pamięci ofiar obozu w Reichenau...
Obóz w Reichenau

Śniadanie Polek na zagraniczu u Müssigang’ów

W sobotę 10-go maja Martyna zorganizowała kolejne śniadanie, rodzina Müssigang’ów zaserwowała wyśmienite wiejskie śniadanie, a...
Śniadanie Polek na zagraniczu u Müssigang’ów

Piąty Jubileusz Pitangi

W sobotę, 10.05.2025, zapraszamy na festyn i przyjęcie z okazji 5-tych urodzin Pitangi...
Piąty Jubileusz Pitangi

Tyle co nic

W czwartek, 15.05.2025, wybieramy się do kina. Zapraszamy na wspólne wyjście...
Tyle co nic

Polski Stolik: reaktywacja

Na rocznicę dwóch lat spotkań dorosłych w czwartek, 23-go maja odbył się Polski Stolik, by...
Polski Stolik: reaktywacja

Wybory prezydenckie

W niedziele, 18.05. i 1.06.2025, odbędą się wybory prezydenckie...
Wybory prezydenckie

Mam czas na fotografię mobilną

W środę, 11.06.2025, zapraszamy na warsztaty z fotografii mobilnej...
Mam czas na fotografię mobilną

Austria Czyta… Kossak

Nawiązując do biografii Simony Kossak, chciałabym tym razem polecić książki autorstwa samej Pani Profesor. Simona...
Austria Czyta… Kossak

Polska kuchnia z pejzażem w tle

W sobotę, 28.06.2025, zapraszamy na polskie dania...
Polska kuchnia z pejzażem w tle

Leokadia: koniec czy początek?

Co dalej z Leokadią?...
Leokadia: koniec czy początek?