Bracia Kudera

O Stefanie i Marianie Kudera mieliśmy dowiedzieć się więcej na wykładzie o polskiej grupie oporu, jednak nastąpiła zmiana tematu i wówczas dowiedzieliśmy się Adamie Kamińskim. Okazało się jednak, że bracia Kudera zostali upamiętnieni w Innsbrucku koło kliniki. Miejsce upamiętniające nie zostało przypadkowo wybrane, ponieważ starszy brat skończył farmację, a młodszy ponoć pomagał w szpitalu w Innsbrucku.

Informacje o pomnikach oraz biografie braci i innych osób zamordowanych w czasie rządów nazistowskich można znaleźć na stronie https://www.zeitpunkte.at/.

Poniżej zdjęcia z książki Wir Brechen aus z prywatnych zbiorów Moniki Piechowicz.

Stefan Kudera
ur. 8 września 1916 r. w Żninie (Polska)
zm. 19 lipca 1944 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau
Marian Kudera
ur. 5 sierpnia 1923 r. w Mysłowicach (Polska),
zm. 19 lipca 1944 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau

Biografia

Tłumaczenie strony https://www.zeitpunkte.at/, gdzie dostępne są również źródła, z których pochodzi informacja.

Bracia Stefan i Marian Kudera mieszkali w Innsbrucku od jesieni 1941 roku. Stefan od października 1941 r. kontynuował studia farmaceutyczne w stolicy tyrolskiego okręgu Rzeszy, które rozpoczął w 1935 r. w Poznaniu. Na Uniwersytecie Poznańskim przyznał się do „narodowości polskiej”. Rodzina mieszkała w Mysłowicach na Śląsku, niedaleko Katowic, gdzie Stefan Kudera zdał maturę w klasycznym polskim gimnazjum. Jego ojciec Bruno Kudera był prawnikiem i zmarł wkrótce po tym, jak jego dwaj synowie przeprowadzili się do Tyrolu. 26 lipca 1943 r. Stefan Kudera zdał z dobrym wynikiem farmaceutyczny egzamin dyplomowy.

Jego młodszy o siedem lat brat Marian chciał studiować medycynę, ale nie ma na to pisemnych dowodów. Prawdopodobnie pomagał w szpitalu w Innsbrucku. Narodowi socjaliści uważali go za „volksdeutscha”. Gestapo aresztowało Mariana Kuderę 21 lutego 1944 roku. Podejrzewano go o bycie przywódcą polskiej grupy ruchu oporu liczącej rzekomo 60 osób. Podobno należał do niej również jego brat Stefan. Gestapo aresztowało również jego matkę i siostrę i konfrontowało rodzinę podczas przesłuchań. „Zintensyfikowane przesłuchania” były niczym innym jak systematycznymi torturami. Po takich przesłuchaniach Marian Kudera nie był już w stanie chodzić, a całe jego ciało było pokryte krwią. Męka skończyła się dopiero, gdy przyznał się do winy. Stefan Kudera również został poddany licznym nadużyciom.

Szef Gestapo Max Nedwed złożył wniosek o specjalne traktowanie w Berlinie „po ustaleniu faktów w sprawie”. Oznaczało to, że bracia Kudera zostali przeniesieni do obozu koncentracyjnego Dachau 28 kwietnia 1944 roku. Obaj zostali tam powieszeni 19 lipca 1944 roku.

Książka Brechen wir aus!

Miało miejsce kolejne wydarzenie związane z Leokadią Justmann, a mianowicie prezentacja jej książki (w tłumaczeniu na niemiecki).

Czas i miejsce: wtorek, 4 lutego 2025, 18:00, Rathaus Innsbruck, Maria-Theresien-Straße 18, 6. OG Plenarsaal.

Ogłoszenie oraz artykuł po niemiecku w Innsbruck Informiert, wydanie z lutego 2025, strony 42-43 (w PDF, strona 22).

Nie tylko wspomnienia opisane w książce, lecz również historia jej tłumaczenia na język niemiecki jest fascynująca. W 2016 roku, podczas wystawy „Sprawiedliwi” Martin Thaler (*1941) przypomniał sobie wydarzenia ze swojego dzieciństwa, kiedy to aresztowano Leokadię i jej ojca. Dwa lat później, zwrócił się do swojego przyjaciela, Niko Hofingera, z prośbą o odnalezienie informacji na temat dziejów Justmanów. W ten sposób udało się znaleźć ich potomków na Florydzie, m.in. syna Leokadii – Jeffrey’a Wiśniewskiego, który przesłał do Innsbrucka książkę In Quest for Life oraz przyjechał z rodziną, by zobaczyć opisane w niej miejsca. Fragmenty historii Leokadii, przetłumaczone roboczo na język niemiecki, zyskiwały coraz większe zainteresowanie. W 2023 roku, zainicjowany został projekt akademicki w celu zbadania i rozpowszechnienia jej historii. W ramach tego projektu zostały przetłumaczone wspomnienia Leokadii z 2003 z języka angielskiego na niemiecki i wydane w 2025 roku przez Tyrolię, została zorganizowana wystawa i inne wydarzenia popularyzujące. Jak się okazało w badaniach historycznych, wydarzenia, osoby i miejsca zostały zapamiętane i opisane przez Leokadię bardzo precyzyjnie i wymagały jedynie nieznacznych korekt na postawie odszukanych materiałów historycznych. Po nadesłaniu przez Jeffery’a cyfrowej wersji maszynopisu okazało się, że wspomnienia spisane w języku polskim są obszerniejsze, a język jest bardziej kwiecisty. Poniżej próbka tekstu zaczerpnięta z opisu zdjęcia opublikowanego w książce:

Gdy spojrzysz kiedyś, wspomnij szare chwile monotonii powojennej i apatii duchowej i pomnij na słowa, że wiara w życie jest największą siłą, która nawet w chwilach upadków i niepowodzeń podtrzymać może i stać się wypadkową tego, co w języku potocznym „szczęściem” zwiemy.

Śniadanie Polek na zagraniczu w Café Naiv

W niedzielę, 25-go stycznia, Martyna zorganizowała kolejne śniadanie Polek na zagraniczu, na którym pojawiły się radiowe gościnie, uczestniczki poprzedniego śniadania, jak również nowe osoby. Wspólnych tematów i zbieżnych ścieżek życiowych było wiele, więc i tym razem śniadanie przedłużyło się do wczesnych godzin popołudniowych. Miłym akcentem był upominek od Martyny i Polek na zagraniczu dla Agnieszki za zdobycie przez nią stypendium. Na śniadaniu zdecydowałyśmy zacieśnić komunikacyjnie kręgi kobiet od Martyny i MOWY, w celu zwiększenia zasięgu informacji o naszych działaniach.

Obóz w Reichenau

W obozie pracy wychowawczej Reichenau (1941-1945) tysiące więźniów politycznych, między innymi Polaków, było więzionych, torturowanych, zmuszanych do pracy przymusowej i mordowanych. Wśród straconych było 6 członków polskiej grupy oporu. Więcej szczegółów po niemiecku na stronie Wikipedii oraz na stronie https://www.erinnern.at/.

Zdjęcie: Stadtarchive/Stadtmuseum z artykułu w MeinBezirk.

W 1972 roku na terenie byłego obozu postawiono kamień pamiątkowy, pod którym składane są wieńce ku pamięci ofiar.

(c) Leszek Dziuba

W 2024 roku miasto Innsbruck zorganizowało międzynarodowy konkurs na projekt nowego pomnika.

Zdjęcie z artykułu w MeinBezirk. Na stronie miasta dostępne jest dossier zwycięskiego projektu oraz
ogólne informacje o miejscu pamięci.

Strona poświęcona miejscu pamięci: https://www.gedenkort-reichenau.at/

Polska grupa ruchu oporu

Wybieramy się na gościnny wykład Michała Turskiego n.t. Die Brüder Kudera und Adam Kaminski: Die polnische Widerstandsgruppe in Innsbruck w ramach cyklu wykładów Widerstand und Verfolgung junger Menschen in totalitären Systemen.

Czas i miejsce: wtorek, 14 stycznia 2025, 18:30 – 20:00 na wydziale teologii, Karl-Rahner-Platz 3, Hörsaal I

Wykład

Michał Turski nie dotarł do Innsbrucka i wykład poprowadził Domink Markl skupiając się na Adamie Kamińskim. Dominik opowiadał o projekcie i poszukiwaniach materiałów historycznych, o wydarzeniach, w których Adam brał udział widzianych z perspektywy Leokadii Justman (książka) i jego własnej (nagrania z 1996 roku, Adam Kaminski Oral History). Dowiedzieliśmy nie tylko o tle historycznym, ale również kilku ciekawostek, m.in. że Adam w niektórych dokumentach widniał jako swojsko brzmiący Kazimierz Bąbel, miał owianą tajemnicą pierwszą żonę Annę Rumer, z którą wyemigrował do stanów zjednoczonych oraz, że do nagrań udało się dotrzeć dzięki odnalezieniu jego syna z drugiego małżeństwa – Dawida.

Książka

Pierwszą wersję swoich przeżyć Leokadia Justman opisała w 1945 roku w Majakach przeszłości, gdzie w 6.400 słowach zawarła wydarzenia z okresu 1939-1943, zaś rok później w Ave Pax. Albo „Szlakiem tułaczki”, w 147.000 słowach zawarła wydarzenia z lat 1943-1945. Ostatnie osiem stron zostało opublikowane w emigracyjnej gazecie Głos Polski.

Tłumaczenie na angielski In Quest for Life zostało wydane w Nowym Yorku w 1963 i obejmuje oba okresy (47.000+86.000 słów). Wznowienie zatytułowane In Quest for Life – Ave Pax wydane zostało w 2003 tamże (117.000 słów).

W tym rok, trzy lata po śmierci Leokadii, w Innsbrucku została wydane tłumaczenie na niemiecki Brechen wir aus! Książka dostępna jest w Tyroli, a kilka jej egzemplarzy w bibliotece uniwersyteckiej.

Karta Polaka

Karta Polaka – dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego, który może być przyznany osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski oraz deklarującej przynależność do narodu polskiego i spełniającej określone ustawą warunki.

Wybrane organizacje polonijne wystawiają zaświadczenia potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka polskiego i kultury polskiej dla osób, które ubiegają się o przyznanie Karty Polaka.

Na dzień 18 marca 20201, następujące organizacje polonijne na terenie Austrii mogą wystawiać takie zaświadczenia:

  • Austriacko-Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury „Galicja” (Wiedeń),
  • Polsko-Austriacki Klub Towarzysko-Kulturalny „Klub Sobieski” (Klagenfurt),
  • Wspólnota Polaków w Górnej Austrii (Linz),
  • Wspólnota Polskich Organizacji w Austrii „Forum Polonii” (Wiedeń). 

  1. MONITOR POLSKI. DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 24 marca 2025 r. Poz. 264 OBWIESZCZENIE MINISTRA SPRAW ZAGRANICZNYCH z dnia 18 marca 2025 r. ↩︎

Czerwona walizka

Po raz kolejny mamy okazję gościć polski teatr w Innsbrucku! Tym razem zapraszamy dużych i małych widzów na spektakl i warsztaty
Teatru Czerwona Walizka!

Grupa docelowa: Każdy, kto lubi teatr alternatywny i cyrk, niezależnie od wieku. W celach organizacyjnych prosimy o dołączenie do grupy WhatsApp.

Czas i miejsce: niedziela, 9.11.2025 od 17:00 – 19:00 w pomieszczeniach Stowarzyszenia Pitanga (Fischerhäuslweg 2, 6020 Innsbruck). W sobotę, teatr wystąpi w polskich szkołach w Wiedniu (ogłoszenia na dole strony).

Koszt: za darmo (w ramach dofinansowania), aczkolwiek wolne datki na Stowarzyszenie mile widziane.

W programie

Teatr Czerwona Walizka to teatr rodzinny, w którym występują Rafał i Maja oraz ich synowie, Adam i Jędrzej Biesiada. Rodzice łączą swoje artystyczne i pedagogiczne pasje, tworząc wyjątkowe spektakle, w których muzyka, śpiew i humor oraz elementy nowego cyrku spotykają się z edukacją i terapią. Przekazują swoją pasję synom, którzy od najmłodszych lat grają, żonglują i wykonują akrobacje.

Spektakl „Rufi Rafi – Family Circus Show”

Familijny spektakl interaktywny (45 minut) zbudowany na ulotnych doświadczeniach i paradoksach życia codziennego. Jest on wypełniony sytuacyjnym humorem i cyrkowymi umiejętnościami. Nie zabraknie klaunowych gagów, rodzinnej energii, żonglerki, akrobatyki oraz muzyki na żywo.

Warsztaty „Cyrk Możliwości”

Warsztaty ogólnorozwojowe z elementami pedagogiki cyrku i teatru.
Poznamy podstawowe techniki cyrkowe (flowerstick, poi, podstawy żonglowania, rola bola, abc akrobatyki i klaunady). Nie zabraknie zabaw teatralnych,
improwizacji ruchowych i dźwiękowych. Przy wykorzystaniu różnorodnych technik artystycznych i cyrkowych wspólnie z uczestnikami zajęć identyfikujemy cechy pożądane przy osiąganiu życiowych celów (cierpliwość, systematyczność, twórcze myślenie, pewność siebie, odpowiedzialność etc.) i pokazujemy jak samodzielnie pracować nad ich rozwojem. Zajęcia są też formą promowania zdrowego stylu życia i pracy nad ciałem. Zajęcia poprowadzi zawodowy klaun.


Występy odbędą się w Wiedniu (x2) i Innsbrucku w ramach projektu przeprowadzonego przez nasze stowarzyszenie (Joannę i Agnieszkę) przy wsparciu partnerów projektowych (lista poniżej) i częściowo dofinansowanego ze środków przyznanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Departament Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą za pośrednictwem Ambasady RP w Wiedniu.


Partnerzy:

Szkoła Polska im. Jana III Sobieskiego przy Ambasadzie RP w Wiedniu / Dyrektorka Szkoły – Hanna Karczmarczyk (koordynacja na miejscu)

Około 100 uczniów wzięło udział w wydarzeniu (c) materiały prasowe
  • Pierwsza Społeczna Szkoła Polska w Austrii / Prezes Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego w Austrii – Arkadiusz Rusowicz (koordynacja na miejscu)
  • Dwujęzyczny Wiedeń / Nathalie Kosch (wsparcie medialne i koordynacyjne w Wiedeniu)
  • Lucyna Czarnecka / plakaty do wszystkich ogłoszeń
  • Szkoła  Polska  im. I. J. Paderewskiego  w Salzburgu  & Stowarzyszenie Kultury Polskiej Salzburg  / Anna Kaniecka – wycofała się z projektu w dniu 31.10.2025

Ogłoszenia:

Franz K

Od piątku, 24-go października, w Leokino można będzie obejrzeć polski film w reżyserii Agnieszki Holland zatytułowany Franz K wyświetlany w wersji oryginalnej z podpisami.

Osoby chętne do wspólnego wyjścia do kina, zapraszamy do grupy WhatsApp w celu ustalenia seansów, na które się wybierzemy.

Pierwsza grupa – piątek, 24.10.2025.

Biografia czy zabawa. Holland w mistrzowski sposób bawi się obrazem i dźwiękiem. Sceny przeplatają jak szkiełka w kalejdoskopie tworząc mozaikę współczesności i czasów ówczesnych z życia Kafki. Całość tego idealnie koreluje z tym co dzieje się w jego głowie. Uwikłany w różne i nietrwałe relacje z kobietami, niezwykle wrażliwy Kafka jest wpychany w uporządkowany i hierarchiczny świat tworzony przez despotycznego ojca. Poprzez zabawę obrazem tu wyraźne odniesienie do współczesności i naszego świata pełnego schematów i prawideł. Jest to bardzo dobry portret psychologiczny Kafki obrazujący jego wrażliwość, lęki, stany depresyjne, schizofreniczne . Zbyt dosłowne sceny przekraczające moje możliwości percepcji spowodowały, że film mi się nie podobał, ale polecam. I taki właśnie on jest 🙂

Joanna Tomaszewska

Spacer fotograficzny

Zapraszamy na kontynuację naszej fotograficznej przygody. Tym razem Joanna i Agnieszka zabiorą nas na odkrywanie piękna tyrolskiej przyrody, by w zależności od pogody uchwycić ją w złotych lub szarych barwach.

Grupa docelowa: Polskojęzyczni dorośli i młodzież. Liczba uczestników ograniczona do 10 osób, które będą fotografować własnymi aparatami lub telefonami komórkowymi. Można przyjść z osobami towarzyszącymi, które będą brały udział w spacerze, ale nie w warsztatach fotograficznych. W celach organizacyjnych, prosimy o dołączenie do grupy WhatsApp dla uczestników spotkania.

Czas i miejsce: sobota, 15.11.2025 o godzinie 14:00 na parkingu w Seefeld: Parkplatz beim Waldschwimmbad, Gschwandt 9, 6100 Reith bei Seefeld.

Program: Spotkamy się na parkingu i wyruszymy na poszukiwanie pięknych ujęć. Trasa zostanie ustalona spontanicznie w zależności od warunków pogodowych. Maksymalnie zamierzamy przejść 5 km i 150 m przewyższenia. Przy okazji można będzie się trochę podszkolić z biologii i geologii. Na zakończenie planujemy ogrzać się przy herbatce w schronisku (płatność gotówką) lub restauracji. Powrót na parking będzie po zachodzie słońca, więc mogą się przydać latarki.

Koszt: za dramo. Dojazd i konsumpcja na własny koszt.